Cớ gì chúng ta phải quan tâm đến sự sống chết của hoa hồng, hoa nhài, hoa hoàng lan hay hoa diên vĩ trong tự nhiên, khi sự góp mặt của những loài hoa này trong nước hoa ngày càng ít đi.

Nhưng thực tế là vẫn có những người đang rất quan tâm. Không những quan tâm, họ còn thực sự nỗ lực để giữ lại nguồn nguyên liệu quý còn đang sót lại giữa tự nhiên. Họ chính là lý do khiến cho hương liệu tổng hợp chưa chiếm tới 100% đến mọi thành trì của nước hoa.

Sự độc quyền xa xỉ

Trong năm 1987, Chanel đã ký một hợp đồng quan trọng với gia đình Joseph Mul tại làng Pesgonas, miền Nam nước Pháp. Theo đó, cánh đồng hoa hồng Rosa centifolia được  năm thế hệ gia đình Joseph Mul gieo trồng sẽ trở thành vùng nguyên liệu độc quyền thuộc sở hữu của Chanel. Quyết định này được đưa ra bởi “cái mũi” hàng đầu của Chanel, Jacques Polge – tác giả của những mùi hương Chanel đương đại nổi tiếng. Tinh dầu hoa hồng Rosa centifolia từ Grasse từng là thành phần nề tảng cho mọi loại nước hoa sang trọng của Pháp. Trước khi chiến tranh thế giới thứ II bùng nổ, Grasse sản xuất 750,000 tấn cánh hoa hàng năm. Giờ đây hoa hồng Grasse chỉ đủ cung cấp cho ba thương hiệu: Chanel, Jean Patou và Christian Dior.

Hoa hồng Rosa centifolia màu phớt dịu dàng là loại hoa lụi tàn rất nhanh khi cắm trong bình nhưng giá trị lớn nhất của chúng không nằm ở sắc đẹp mà ở mùi hương. Thứ mùi thơm vừa nồng nàn vừa tươi mát cùng một lúc, bao phủ lấy bạn như màn sương mỏng quấn quýt và lan tỏa đầy ngọt ngào được thu hái bằng tay từ tháng Tám đến tháng Mười. Với 1kg là 350 bông, và phải thu hoạch nhanh chóng trong 12 phút (trước khi nắng lên và tinh dầu trong cánh hoa bị suy giảm). Với mỗi kg hoa hồng, người ta tạo ra 2,5g “concrete” (tinh dầu cô đặc), sẽ được chuyển hóa thành 1,5g “absolute” (tinh dầu nguyên chất). Loại tinh dầu này hầu như chỉ được sử dụng trong một tác phẩm kinh điển: Chanel No.5 bản Parfum (lưu ý: chỉ trong bản Parfum mà thôi, hoa hồng cho các phiên bản Chanel No.5 EDP, EDT đều phải lấy từ các nguồn khác).

Sự hợp tác giữa Chanel và gia đình Mul từ đó đã được mở rộng sang các loại hoa khác, bao gồm hồng Provence, iris (hoa diên vỹ), hoa huệ và nhiều chủng loại phong lữ đa dạng. Các nhà máy chiết xuất tinh dầu của Chanel cũng được đặt ngay gần đó.

Nếu bạn nghĩ rằng công việc của một nhà máy sản xuất nước hoa thời nay chỉ loay hoay trong phòng lab để pha chế các note mùi thì bạn đã nhầm, ít ra là trong trường hợp của Thierry Wasser – giám đốc mùi hương tại Guerlain, một công ty dưới trướng LVMH. Thierry Wasser gần như biến thành một người nông dân thực thụ khi ông dành đến một phần tư thời gian trên những cánh đồng để nói chuyện với những người trồng hoa. Người ta thấy ông xuất hiện ở những cánh đồng hoa nhài ở Calabria, Italy, cánh đồng cam ở Tunisia hay thậm chí ở những vùng núi trồng hoa hồng Damascus xa xôi như Kashan, Iran. Ở Tunisia, Guerlain phải xử lý khoảng 100 tấn hoa cam trong một năm – tinh dầu hoa cam tự nhiên này sẽ có mặt trong tất cả những sản phẩm của Guerlain, từ skincare cho đến nước hoa. Còn ở Kashan, Iran, nghe đồn dân bản xứ vẫn giữ một phương pháp trồng và chiết tách truyền thống nào đó khiến tinh dầu parfum mới của Guerlain đã nắm được bí quyết cổ xưa này.

Công việc của Thierry Wasser là giám sát tất cả những bông hoa một cách tỉ mỉ cho đến khi chúng biến thành những tinh chất quý giá và tỏa hương trong những chiếc lọ thủy tinh xinh đẹp của Guerlain. Cũng giống như rượu vang, nguyên liệu của nước hoa luôn luôn biến đổi theo mùa tùy vào ảnh hưởng của đất, ánh sáng mặt trời, lượng mưa và nhiệt độ. Có những năm hoa hồng cho sản lượng đặc biệt và tinh dầu hoàn hảo hơn mọi năm khác, điều đó ngay lập tức khiến giá thành của chúng được đẩy lên. Thierry Wasser đang giữ cho riêng mình một lọ tinh dầu hoa hồng quý của vụ mùa năm 2013, mà ông cho rằng đạt đén sự cân bằng hoàn hảo giữa sương và ánh sáng mặt trời. Nếu bằng cách nào đó mà bạn truy xuất được nguồn gốc của chai nước hoa Guerlain (ví dụ như nó đã sử dụng tinh dầu hoa hồng ở đâu, vụ mùa nào) thì đừng quên thông tin này.

Cũng giống như Thierry Wasser, Francois Demachy – người đứng đầu bộ phận nước hoa tại LVMH, đồng thời chịu trách nhiệm về Dior, cũng duy trì các mối liên hệ chặt chẽ với nông dân vùng Grasse. Ông phải thường xuyên gặp mặt các chủ sở hữu của Domaine de Manon – nơi sản xuất độc quyền hoa nhài và hoa hồng cho dòng J’adore I’Or. Đối với Demachy, các nguyên vật liệu phải được kiểm soát và lựa chọn một cách tỉ mỉ.

Đường hoa khắc nghiệt

Mặc dù vậy không ai trong số ba ông lớn là: Chanel, Guerlain và L’Oréal có kế hoạch trước mắt nào để đầu tư rộng rãi hơn trong việc phát triển diện tích cây trồng.

Trước đó đã có những động thái nhất định để mở rộng diện tích canh tác cho những nguồn nguyên liệu quý trong nước như hoa. Ví dụ như Francois Demachy đã nghiêm túc xem xét về việc đầu tư dài hạn cho nhiều vùng canh tác, trong đó có một nguyên liệu quý hiện đang được bảo vệ bởi Công ước về buôn bán quốc tế các loài nguy cấp (CITES) là gỗ đàn hương.  Francois Demachy đã ký một thỏa thuận với các nhà sản xuất tại Sri Lanka để họ gia tăng diện tích trồng loại gỗ quý này. Từ khi Jean –Paul (Guerlain) bỏ một lượng lớn tinh dầu đàn hương vào chai Samsara (1989), giá loại tinh dầu này đã tăng chóng mặt. Trong khi, nguồn cung của đàn hương thì ngày càng khan hiếm.

Tuy nhiên những nỗ lực của Francois Demachy chỉ như muối bỏ biển nếu nhìn vào bức tranh toàn cảnh ảm đạm của nghề trồng hoa. “Người nông dân trên khắp thế giới đều chuyển sang trồng ngũ cốc hay hoa màu – những loại rau quả tạo ra thu nhập nhiều hơn so với hoa. Họ không tìm được những thỏa thuận tốt từ những nhà sản xuất nước hoa”, Jean Pierre Coutauchaud- người chịu trách nhiệm thu mua nguyên liệu thô của L’Oréal nói. Trong các loại nước hoa được sản xuất bởi L’Oréal (Trésor, Lancôme, Armani), vật liệu tự nhiên chỉ chếm 20% của các thành phần, còn lại là nhân tạo.

Vùng trồng hoắc hương Aceh nổi tiếng của Indonesia ngày càng hoang tàn với cuộc xung đột vũ trang 30 năm đã đẩy người dân xa rời những cánh đồng của họ. Khi ổn định được lập lại, Aceh lại hứng trọn đợt sóng thần khủng khiếp năm 2004 – xuất khẩu hoắc hương của Indonesia đã có thời gian gần như kiệt quệ, dẫn đến sự gia tăng đáng kinh ngạc của loại nguyên liệu này trong khoảng thời gian nhiều năm sau đó. Tương tự, trận động đất tàn phá Haiti trong tháng 1 năm 2010 đã khiến xuất khẩu vetiver dừng lại. Những cánh đồng hoa oải hương của Provence đã bị hư hỏng nghiêm trọng trong những năm gần đây do côn trùng gây ra.

May thay, phong trào mùa xuân Ả rập năm 2011 không ảnh hưởng nhiều đến việc cung cấp hoa nhài cho toàn thế giới, mặc dù hoa nhài sử dụng trong nước hoa hiện nau đang có nguồn gốc chủ yếu từ Tunisia và Ai Cập.

“Giờ đây chúng tôi chỉ cố gắng gìn giữ trữ lượng của các nguyên liệu chiến lược – như cỏ vetiver, vani và hoa oải hương. Chúng được lựa chọn trên ba tiêu chí: được chiết xuất tự nhiên, chỉ đến từ một nguồn địa lý duy nhất và có thể được cung cấp với số lượng lớn,” một phát ngôn viên tại Givaudan – một nhà sản xuất nước hoa nổi tiếng cho biết.

Bất chấp những khó khăn, Givaudan có trụ sở ở Vernier, Thụy Sĩ, đã gấp rút tham gia vào các công cuộc giữ gìn nguồn nguyên liệu quý hiến đầy bất ổn này. Givaudan đã trợ giúp người trồng đậu tonka ở Venezuela, khởi động lại sản xuất gỗ đàn hương tại Úc, và giúp cải thiện chất lượng của nhựa benzoin tại Lào và ylang-ylang (hoàng lan) ở các đảo Comoros.

Đảo Haiti hiện đang chịu trách nhiệm cung cấp 50-60 tấn vetiver – một nửa sản lượng cho thế giới nước hoa (phần còn lại thuộc về Java, China, Madagascar, Brazil và Paraguay. Rễ của loại cây này tạo ra một loại tinh dầu màu hổ phách bí ẩn có mùi hăng mãnh liệt mà người Haiti gọi là “bản chất của sự yên tĩnh”. Mất khoảng 68kg vetiver để tạo ra 0,45kg tinh dầu thơm. Năm 2012, Givaudan bắt đầu làm việc với Agri Supply, nhà sản xuất vetiver chính của Haiti để thành lập các hợp tác xã, hỗ trợ kỹ thuật và kinh tế cho nông dân Haiti. Firmenich – một công ty sản xuất nước hoa có vị thế tương đương Givaudan – đã mua dầu vetiver từ Haiti trong nhiều thập kỷ, cũng đã đầu tư vào ngành này 1 triệu usd.

Bất chấp sự phát triển vũ bão của nguyên liệu tổng hợp, hương liệu tự nhiên vẫn giữ được vị trí số 1 trong tâm thức của nhiều nhà sản xuất nước hoa. Và bảo vệ nguồn nguyên liệu ấy chính là nhiệm vụ sống còn đối với họ, cũng như đối với nước hoa xa xỉ nói chung.

STYLEMAGAZINE