Lo ngại chất lượng máy lọc nước

By: [email protected]
On: 18/09/2015

Trước những lo ngại về nguồn nước sinh hoạt ngày càng ô nhiễm, thiết bị lọc nước đã trở thành một phần không thể thiếu đối với mỗi gia đình. Tuy nhiên, trong bối cảnh thị trường máy lọc nước đầy bát nháo như hiện nay, làm thế nào tìm được một thiết bị có giá cả phù hợp, bảo đảm chất lượng đang là vấn đề khiến không ít người tiêu dùng đau đầu.

Nhiều gia đình mua các lõi lọc thô trôi nổi trên thị trường về tự thay cho máy lọc nước, không bảo đảm chất lượng và có nguy cơ ảnh hưởng sức khỏe.

Nước sau lọc có đủ sạch?

Theo kết quả một nghiên cứu gần đây, ở nhiều nơi, nguồn nước ngầm đang bị ô nhiễm nặng. Tại Hà Nội, số giếng khoan có hàm lượng P-PO4 (hợp chất của phốt-pho gây nên sự phát triển của tảo và vi sinh vật trong nước) cao hơn mức cho phép (hơn 0,4 mg/l) chiếm tới 71%. Nhiều nguồn nước bị nhiễm a-mô-ni (chất gây ung thư), thạch tín vượt mức cho phép hàng chục lần. Một khảo sát của Trung tâm Y tế dự phòng TP Hồ Chí Minh cho thấy, trong 1.400 mẫu nước lấy từ bảy quận, huyện ngoại thành của thành phố, chỉ có 45 mẫu đạt tiêu chuẩn hóa lý và vi sinh (3,21%), nguy hiểm nhất là 110/1.400 mẫu nước còn bị nhiễm chất a-mô-ni ở mức độ cao. Những thông tin này đã thật sự “gây sốc”, dấy lên lo ngại cho người dân và nhiều hộ gia đình tìm cách tự bảo vệ sức khỏe của mình bằng cách sắm máy lọc nước tại nhà. Anh Nguyễn Thành Chung, nhà ở ngõ 562 Láng Hạ (quận Đống Đa, Hà Nội) chia sẻ: Vì lo ngại chất lượng nguồn nước sinh hoạt không bảo đảm, nhiều cặn lắng chất can-xi, có nguy cơ gây bệnh sỏi thận, gia đình tôi quyết định tìm mua một chiếc máy lọc nước. Tuy nhiên, việc tìm được một sản phẩm ưng ý lại không đơn giản. “Riêng việc đi tìm hiểu, lựa chọn công nghệ lọc đã đủ khiến tôi như rơi vào “mê hồn trận”, không biết đâu mà lần với những quảng cáo của các cơ sở bán hàng”, anh Chung phàn nàn.

Được biết, hầu hết các máy lọc nước rao bán trên thị trường hiện nay chủ yếu sử dụng hai công nghệ lọc là thẩm thấu ngược (Reverse Osmosis – RO) và na-nô. Anh Trần Văn Đán, chủ một cửa hiệu máy lọc nước trên phố Nguyễn Khang (quận Cầu Giấy, Hà Nội) cho biết: Công nghệ RO sử dụng màng siêu lọc với khe lọc có kích thước chỉ 0,001 mi-crô-mét (lọc đến kích thước i-ôn, nguyên tử) để sản xuất nước siêu tinh khiết, tuy nhiên cũng loại bỏ hầu hết các khoáng chất trong nước, kể cả những khoáng chất có lợi cho sức khỏe con người. PGS, TS Lê Văn Cát, Trưởng phòng Hóa môi trường (Viện Hóa học Việt Nam) khuyến cáo: Nước khi đã lọc qua màng RO đơn thuần sẽ như nước cất, mất hoàn toàn các khoáng chất, nguyên tố vi lượng tự nhiên cần thiết cho cơ thể nên người dân cần cân nhắc kỹ lưỡng khi sử dụng các máy lọc nước theo công nghệ này. Vì vậy, nếu nguồn nước sinh hoạt đã bảo đảm đủ sạch, tốt nhất chỉ cần đun sôi để uống.

Công nghệ lọc nước na-nô ra đời sau và có ưu điểm không sử dụng điện, không phát sinh nước thải, nhỏ gọn, dễ lắp đặt, tuy nhiên, lõi na-nô bằng sợi bông ép thành khối với kích thước khe lọc lên tới 5 mi-crô-mét, nên khó có thể loại bỏ được hoàn toàn vi khuẩn (thường có kích thước từ 0,5 – 5 mi-crô-mét) và các khoáng chất khác, trong đó hàm lượng can-xi trong các nguồn nước tại Việt Nam thường rất cao. Cũng theo anh Đán, vì công nghệ na-nô rất “kén” nguồn nước nên chỉ được ưa chuộng ở các nước phát triển. Còn tại Việt Nam, nguồn nước đầu vào hầu hết không đạt tiêu chuẩn, nên các máy lọc sử dụng công nghệ RO vẫn chiếm ưu thế do lọc nước “sạch” hơn. Để khắc phục hiện tượng mất khoáng, các máy lọc nước RO thường lắp thêm một số lõi tăng độ hoạt hóa, tạo i-ôn, khoáng chất và tạo vị cho nước sau lọc. Tuy nhiên, theo nhận định của nhiều chuyên gia, việc lắp đặt thêm nhiều lõi khác nhau chỉ đạt mục đích tăng độ “hoành tráng” của thiết bị khiến người tiêu dùng bị “mê hoặc”, còn hiệu quả đem lại không đáng kể, thậm chí về sau càng khiến người tiêu dùng tốn kém khi phải thay nhiều lõi.

Thị trường thiếu “tinh khiết”

Theo khảo sát của chúng tôi, hiện thị trường Việt Nam có hàng trăm loại sản phẩm bình, máy lọc nước gia đình mang nhiều nhãn hiệu khác nhau với đủ loại mẫu mã và mức giá. Từ những chiếc bình lọc nước đơn giản có giá chỉ 200 – 300 nghìn đồng đến những khối máy đồ sộ tám, chín cấp lọc có giá đến vài chục triệu đồng đang tạo nên một “ma trận” khiến người tiêu dùng dễ bị “hoa mắt”. Anh Bùi Duy Hưng, chủ một cơ sở kinh doanh máy lọc nước cho biết: Không ít người tiêu dùng bị nhầm lẫn giữa máy lọc nước và bình lọc nước. Bình lọc nước chỉ có tác dụng lọc thô, hầu như không có chức năng lọc vi khuẩn và cặn khoáng nên khi sử dụng, người tiêu dùng vẫn phải đun sôi, để nguội và đổ vào bình. Còn máy lọc nước có nhiều công đoạn làm sạch, từ lọc thô đến loại bỏ các độc tố trong nước nên có chất lượng nước lọc bảo đảm hơn. Hiện nay trên thị trường chỉ có một vài thương hiệu máy lọc nước có nguồn gốc xuất xứ từ Đài Loan (Trung Quốc) là hàng nhập khẩu nguyên chiếc chính hãng, chất lượng tương đối bảo đảm và được áp dụng giá bán thống nhất trên toàn quốc, còn lại phần lớn được bán trôi nổi trên thị trường. Tuy nhiều sản phẩm được quảng cáo hàng Mỹ, Hàn Quốc nhưng hầu hết đều lắp ráp trong nước bằng các loại linh kiện kém chất lượng. Không những vậy, tình trạng nhái thương hiệu máy lọc nước uy tín cũng đang xuất hiện tương đối phổ biến để lừa khách hàng. PGS, TS Trần Hồng Côn, Chủ nhiệm bộ môn Công nghệ Hóa học (khoa Hóa, Trường đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội) chỉ ra một thực tế nhức nhối: Một số thiết bị lọc nước đã thành “hàng thải” ở các nước phát triển nhưng lại được tuồn về Việt Nam để bán kiếm lời. Thiết bị lọc nước đang là thị trường “siêu lợi nhuận”, chỉ với những linh kiện, thiết bị giá rẻ, trôi nổi trên thị trường, các cơ sở sản xuất, kinh doanh hoàn toàn có thể lắp ghép, tân trang thành một chiếc máy lọc nước dưới vỏ bọc của các hãng “xịn” và bán với giá vài triệu đồng, cao gấp hàng chục lần giá trị thật, bất chấp sức khỏe người tiêu dùng.

Một chi tiết mà rất ít người mua máy lọc nước RO để ý và người bán cũng thường “quên” không nhắc là lượng nước thải trong quá trình lọc. Lượng nước thải càng ít, máy lọc càng được đánh giá hoạt động có hiệu quả. Thông thường, lượng nước thải chiếm khoảng 30 – 40% lượng nước nguồn được đưa vào lọc. Tuy nhiên, nhiều người dùng phản ánh, tỷ lệ nước thải của họ lên đến 60/40 và ngày càng tăng dần theo tuổi thọ của lõi lọc. Ngoài ra, máy lọc nước RO có đặc điểm phải thay thế định kỳ các lõi lọc thô (lõi số 1, 2 và 3), trung bình từ ba đến sáu tháng một lần để bảo đảm chất lượng nước lọc. Theo khuyến cáo, khi mua lõi lọc mới, người tiêu dùng nên mua từ các nhà phân phối có uy tín để tránh tình trạng mua phải hàng kém chất lượng, khiến nước sau lọc đôi khi lại bẩn hơn cả nước nguồn. Kỹ sư Nguyễn Văn Lâm, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam cho biết: Những màng lọc không đạt chuẩn khó có khả năng tách hết khoáng, vi khuẩn gây hại, tại nhiều vùng nguồn nước bị nhiễm độc như thạch tín, kim loại nặng,… nhiều người dân mua phải hàng giả, hàng nhái nhưng vẫn chủ quan là nước đã được lọc an toàn nên sử dụng mà không phòng tránh. Như vậy, máy lọc nước với thiết bị kém chất lượng đã không có tác dụng lọc còn khiến người tiêu dùng mang thêm bệnh vào người.

Ngay từ ban đầu, khi chuẩn bị mua máy lọc nước gia đình, người tiêu dùng nên nghiên cứu và tìm hiểu kỹ về tính năng của từng loại sản phẩm để lựa chọn loại phù hợp đối với nguồn nước thực tế. Để tránh mua phải hàng giả, kém chất lượng, nên tìm đến những thương hiệu, nhà sản xuất hay phân phối quen thuộc có uy tín để được tư vấn, cung cấp dịch vụ chu đáo, có đầy đủ thông tin và hóa đơn, giấy bảo hành để khi thay thế, sửa chữa phụ kiện về sau được dễ dàng, tránh mua hàng hóa không rõ xuất xứ, địa chỉ không rõ ràng.

Ít khi có hai nguồn nước hoàn toàn giống nhau. Vì vậy, để bảo đảm chất lượng nước sử dụng sau lọc, người tiêu dùng nên “khám bệnh” trước khi “bốc thuốc”, nghĩa là chủ động tìm hiểu kỹ càng nguồn nước mình đang sử dụng để mua máy lọc nước có công nghệ phù hợp nhất, loại bỏ được các tạp chất độc hại trong nước mà vẫn giữ được lượng chất khoáng cần thiết cho sức khỏe.

PGS, TS Lê Văn Cát
Trưởng phòng Hóa Môi trường, Viện Hóa học
(Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam)

Bài và ảnh: CHÍ CÔNG

Nguồn: Nhân Dân