Thánh địa Mỹ Sơn- Vùng đất của thần linh

Vinh dự được UNESCO bầu chọn là một trong những di sản thế giới tân thời và hiện đại năm 1999, thánh địa Mỹ Sơn dần trở thành một trong những địa điểm được yêu thích bởi cả du khách trong nước lẫn quốc tế. Hãy cùng VNTRIP.VN khám phá địa danh này nhé.

Giới thiệu lịch sử ra đời Thánh Địa Mỹ Sơn

Quần thể di tích thánh địa Mỹ Sơn tọa lạc tại xã Duy Phú, huyện Duy Xuyên, tình Quảng Nam. Đây là một quần thể những công trình kiến trúc đồ sộ bao gồm nhiều đền đài Chăm Pa cổ kính, trong một thung lũng đường kính khoảng 2km, bao quanh bởi đồi núi. Trong nguồn mạch núi cao khoảng 100m đến 400m từ Đông Trường Sơn qua Mỹ Sơn đến kinh đô Trà Kiệu.Theo Những nghiên cứu của các nhà khảo cổ cho biết Thánh địa này xây dựng từ thế kỷ thứ IV và liên tục được trùng tu, xây dựng, phát triển và xây mới thêm những ngôi đền tháp cùng các pho tượng điêu khắc bằng đá khác cho đến thế kỷ thứ XIV mới chấm dứt. Cụ thể, ngôi đền đầu tiên được xây dựng bằng gỗ, dưới lệnh của vua Bhadravarman nhằm thờ cúng thần Linga và Shiva. Sau đó ngôi đền đã bị phá hủy bởi một trận hỏa hoạn xảy ra ở hai thế kỉ sau đó. Đến đầu thế kỉ VII,nhà vua Sambhuvarman đã cho xây dựng lại ngôi đền mới bằng gạch và ngôi đền đó tồn tại  cho đến ngày nay. Từ khoảng thời gian đó cho đến cuối thế kỉ XIV, các triêu đại vua Chăm Pa không ngừng tiến hành xây dựng thêm những ngôi đền mới, đồng thời trùng tu các đền tháp cũ, khiến cho số lượng đền đài cũng tăng dần theo thời gian.

ẢNH SƯU TẦM

Thánh địa Mỹ Sơn từng là trung tâm tôn giáo và văn hóa lớn nhất của Vương quốc Chăm Pa. Mỗi vị vua sau khi đăng cơ đều đến Mỹ Sơn đều đến đây để làm lễ thánh tẩy, dâng cúng lễ vật và xây dựng đền thờ. Nơi đây được coi là nơi linh thiêng nhất của người Chăm Pa cổ. Ngoài chức năng chính là hành lễ, cúng tế,Thánh địa Mỹ Sơn còn là nơi yên nghỉ của các vị vua Chăm Pa cùng hoàng thân quốc thích.

Trải qua bao biến cố lịch sử, đế chế Chiêm Thành cuối cùng cũng đi vào lụi tàn. Để rồi cũng từ đó, Mỹ Sơn chìm vào trong quyên lãng. Mãi cho đến năm 1885, một nhóm lính Pháp mới vô tình phát hiện ra Mỹ Sơn. Hơn một thập kỉ sau, hai nhà nghiên cứu của Viễn thông Pháp là L.Finot và L.de Lajonquière và nhà kiến trúc sư kiêm khảo cổ học H. Parmentier đã đến Mỹ Sơn để nghiên cứu văn bia và nghệ thuật kiến trúc, điêu khắc Chăm. Đến năm 1904, những tài liệu cơ bản nhất về Mỹ Sơn đã được L. Finot và H. Parmentier công bố.

Kiến trúc- Cấu trúc tuyệt diệu của thánh địa

Du khách khi đến với Thánh địa Mỹ Sơn đều bị choáng ngợp bởi những nét kiến trúc độc đáo nơi đây. Mỹ Sơn được chia làm 8 cụm chính, với tổng số lượng 71 đền tháp. Mỗi cùm đều bao gồm một đền thờ trung tâm (Kalan), tượng trưng cho núi Meru – trung tâm của vũ trụ. Bao quanh đền chính là  những ngôi tháp nhỏ, là nơi thờ các thần trông coi hướng trời và các công trình phụ, là nơi để khách hành hương sửa lễ, cất đồ.

Dù có số lượng đền đài lớn, được xây dựng bởi nhiều đời vua khách nhau, nhưng các đền tháp ở Thánh địa Mỹ Sơn đều có 1 điểm chung về mặt cấu trúc, thiết kế. Tất cả đều được xây dựng bao gồm 3 bộ phận chính: đế tháp, thân tháp, và mái tháp. Đế tháp là những đài tháp xây trên nền hình vuông hay chữ nhật (Bhurloka), là nơi dành cho người trần tục, được xây băng gạch hoặc đá và trang trí họa tiết cầu kì. Thân Tháp tượng trưng cho thế giới tâm linh. Con người muốn được gặp tổ tiên, thần linh cần phải gột rửa bụi trần tại nơi này. Trên cùng là mái tháp, những tòa tháp chính (bhuvakola), xây bằng gạch và ghép với nhau bằng sa thạch, thường có 3 tầng càng lên cao càng thu hẹp, vút trọc trời.

Ảnh ST

Trong suốt quãng thời gian xảy ra chiến tranh giữa Việt Nam và đế quốc Mỹ, hầu hết đền đài tại Thánh địa Mỹ Sơn đều bị hư hại và bị tàn phá do bị Việt Cộng sử dụng làm căn cứ và bị đánh bom. Tuy nhiên, do được xây dựng bằng gạch và kết dính bởi sa thạch, quá trình tái tạo và trùng tu trở nên rất dễ dàng. Công cuộc trùng tu đã được tiến hành ngay sau đó. Vì vậy mà du khách ngày nay vẫn có thể chiêm ngưỡng được những tòa tháp với kiến trúc như thời khai sơ.

Quần thể Thánh địa Mỹ Sơn được chia làm 4 khu vực chính. Khu A: gồm các tháp và di tích nằm trên ngọn đồi phía đông. Khu B: gồm các tháp và di tích nằm trên ngọn đồi phía tây. Khu C: gồm các tháp và di tích năm phía nam. Khu D: gồm các tháp và di tích năm phía bắc. Cách phân chia này được tương truyền rằng nó phù hợp với địa thế phong thủy, tránh được tình trạng xé lẻ từng mảnh vụn của tổng thể kiến trúc của mỗi tháp mà trước đây nhà khảo cổ học người Pháp ông H.Parmentier đã công bố năm 1904.

Khu A: gồm 1 tháp chính và 4 tháp phụ

Ảnh ST

Cả 5 công trình này đều nằm  trên ngọn đồi phía đông. Đây là ngọn đồi cao nhất trong thung lũng. 4 công trình kiến trúc phụ gồm một tháp nhỏ để đựng binh khí được đặt ở giữa ,tiếp đến là một thủy tháp , một hỏa tháp và nhà bày mâm dùng để sửa soạn đồ cúng tế. Tháp chính có 2 cửa lớn theo hướng đông và tây, mỗi cửa có 8 bậc thang lên xuống và một vòm cuốn ở trên. Tháp chính này đặc biệt ở chỗ người ta sử dụng gạch và đất nung để tạo ra những họa tiết trang trí xung quanh tháp thay vì sa thạch. Những họa tiết này được các nghệ nhân điêu khắc tạo ra một cách công phu, thế nên nó rất đẹp và nổi bật. Những phong tục tập quán hay đồi sống sinh hoạt của người dân đều được mô tả trên những bức điêu khắc ở đây. Thêm vào đó, ở mỗi góc tháp, người Chăm Pa đặt một tạc tượng hình sư tử đực, kích thước lớn, trong tư thế chống đỡ các góc tháp. Dưới bề mặt sàn, những mặt nạ gồm các ô vuông bằng đất nung với kích thước đồng đều. Ở một góc nhìn khác, du khách có thể liên tưởng những tòa tháp này giống như khuôn mặt của những con quỷ khổng lồ mắt lồi, mũi to. Và tất cả những điều đó đã khiến cho khu A được xem là nơi linh thiêng nhất, mang toàn bộ triết lý và thờ phụng đặc sắc nhất của vương quốc và dân tộc Chăm Pa.

Khu B: gồm 1 tháp chính và 3 kiến trúc phụ

Ảnh ST

Khu B có diện tích nhỏ nhất trong quần thể Mỹ Sơn. Được xây dựng ở phía tây của quần thể. Tháp chính không có đầy đủ tháp phụ đi kèm như những khu vực khác. Hơn thế nữa, tháp chính tại khu B cũng đã bị sụp đổ sau nhiều cuộc trinh phạt, giờ đây chỉ còn là đống đổ nát, tạo nên một cái gò nhô cao lên bằng gạch. Điểm đáng chú ý nhất của khu B là nơi đây được trang trí bởi những đầu thủy quái Makara bằng sa thạch trông rất kỳ cục và hung dữ . “Trên cửa chính là một tấm lá nhĩ chạm thần Siva múa, thần có 8 tay, hai tay chắp lên đầu, hai lòng bàn tay úp lại với nhau , vẫn còn trông rõ các ngón tay, một kiểu thức đặt biệt của nghệ thuật múa Champa và 4 cánh tay bên trái của nữ thần Siva mô tả chi tiết không rõ rệt nhưng các bàn tay bên phải thì sinh động hơn nhiều , các ngón tay nắm lại như đang cầm một vật phụ thuộc , một đai dây đeo trước bụng, dưới rốn một phần đai dây thòng xuống che kín bộ phận phía dưới, đầu đội mũ Kirita-Mukuta , dưới chân hai con Makara có vòi cuốn.” ( Theo Trần Kỳ Phương)

Khu C: Khu C là nơi xứng đáng được vinh danh là khu vực tiêu biểu nhất trong thánh địa Mỹ Sơn. Tại đây lưu giữ được nhiều cảnh quan đặc sắc, số lượng các đền đài, tượng, tác phẩm điêu khắc ở mức cao. Vì lí do có diện tích rộng lớn, khu C được chia làm 2, là khu C1 và C2.

Khu C1 được cho là nền của một tổ hợp công trình đồ sộ nhất Mỹ Sơn. Tháp chính được ước tính cao tới 24m, có 2 cửa ra vào lớn theo hướng đông và hướng tây, phần trên tháp có 3 tầng, các tầng được thiết kế nhỏ dần lại và trên cùng là đỉnh tháp bằng sa thạch. Xung quanh tháp chính là 6 tháp nhỏ bao bọc, cùng với các trụ tường kéo dài khỏang 4m với những trang trí hoa văn hình lá cuốn hình chử S nối liền nhau , các vật trang trí là các tượng điêu khắc bằng sa thạch hình Makara , hình vũ nữ Apsara , sử tử , voi, chim thần Garuda, hay những bức điêu khắc về cuộc sống bình dị dân dã…. Có một chút đáng tiếc, khu vực C1 hiện giờ cũng chỉ còn là bình địa, rải rác màu nâu sẫm của vài đống gạch, giữa những bãi cỏ tranh là vài trụ đá nằm lẻ loi. Khu vực C2 thậm chí còn duy trì được số lượng kiến trúc lớn hơn, với 3 tháp chính và 12 tháp phụ cùng nhiều tác phẩm nghệ thuật như tượng, điêu khắc, bi kí bằng đá.  

ẢNH SƯU TẦM

Khu D: Khu D gồm 12 kiến trúc (1 ngoài và 11 trong), 2 tháp chính (trong đó có 1 tháp chính không có tháp phụ đi kèm) và 4 tháp phụ. Tuy vậy, những bằng chứng lịch sử tại khu vực này cho đến hiện nay vẫn chưa rõ ràng.  

Những tòa tháp ở Thánh địa Mỹ sơn trải qua bao thăng trầm của lịch sử, chứng kiên bao dấu tích lịch sự quan trọng. Những màu xanh rêu phủ hay những tầng hoa dại càng làm cho Thánh địa thêm phần bí ẩn cuốn hút. Là địa điểm du lịch đáng để khám phá.  

Ảnh ST

Nếu là một người yêu lịch sử, kiến trúc hay đơn giản là muốn thưởng thức nghệ thuật, bạn nên đến Thánh địa Mỹ Sơn một lần trong đời. Đến để cảm nhận, để sống trong nền văn hóa của hàng chục thế kỉ trước. Hi vọng với những kiến thức trên bạn có thể có cảm hứng hay lý thú về nơi này. VNTRIP.VN chúc các bạn có những chuyến du lịch thú vị.   

       

 

The post Thánh địa Mỹ Sơn- Vùng đất của thần linh appeared first on Cẩm nang du lịch Việt Nam.